TYPY POZNAWCZE
WIELKA REWOLUCJA W MALEŃKIEJ CZĘŚCI LUDZKIEGO MÓZGU
Kiedy zaczyna nam się wydawać, że w obszarze badań nad funkcjonowaniem ludzkiego mózgu osiągnęliśmy już wszystko, pojawia się z reguły jakaś niespodzianka. Niespodzianką w latach 80 ubiegłego wieku okazał się profesor Howard Gardner ze swoją teorią inteligencji wielorakiej lub – jak wolą niektórzy – multi inteligencją. Niby czuliśmy zawsze, że poznajemy świat inaczej, niby znamy sformułowania wzrokowiec, słuchowiec i kinestetyk, ale… Ale żeby aż 8 typów poznawczych?! Kto o nich słyszał? Dlaczego są ważne w nauce języka obcego? I dlaczego typ poznawczy jest ważny bezpośrednio dla Ciebie?
8 W 1
Podstawowa rzecz, którą przedstawił amerykański psycholog – o dziwo – nie dotyczy wcale rozróżnienia na aż 8 typów poznawczych, to kwestia pewnego uporządkowania całej sprawy. Bardziej ciekawym zjawiskiem jest to, że… Każdy z nas korzysta z nich wszystkich, tylko w różnym stopniu. To oznacza, że jesteśmy inteligentni każdy inaczej, a nasz mózg to wyjątkowo sprytna maszyna, która uczy się uczyć w taki sposób, jaki jest dla Ciebie i mnie najwygodniejszy i najszybszy. Dlaczego nie mielibyśmy wykorzystać tego procesu? Chcemy przecież optymalizować czas nauki i przyspieszać rezultaty! Jak zatem skorzystać z tego narzędzia? Warto zrobić szybki test i sprawdzić swój diagram inteligencji wielorakiej. Analiza pokaże Ci, który typ poznawczy u Ciebie przeważa, czyli jak powinieneś się uczyć, żeby uzyskać szybszy efekt. Jeśli okaże się, że równoważy się u Ciebie kilka typów – tym lepiej, masz więcej możliwości do wykorzystania!
LOGICZNO-MATEMATYCZNI
Ten typ poznawczy najłatwiej chyba zmierzyć. Uwielbia zagadki, gry strategiczne, a także takie, w których niewiele zależy od losu i zdolności manualnych gracza, więcej natomiast – od jego umiejętności przewidywania zdarzeń i przygotowywania się do nich. Ludzie o tym typie inteligencji poznawczej szybko dostrzegają powiązania, a świat ma dla nich charakter pewnego układu i zależności. Bardzo często operują na schematach lub wzorach, które modyfikują do danych sytuacji. Inteligencja logiczno-matematyczna musi rzeczywistość zrozumieć i sklasyfikować. Dlatego te osoby uczą się poprzez eksperymenty, testy, gry, analizy, kategoryzowanie, budowanie spójnych całości, tworzenie czegoś z mniejszych części, tworzenie z wykorzystaniem ustalonych zasad. Osoby zaklasyfikowane w ten sposób dążą do uzyskania jednej poprawnej odpowiedzi, racjonalizują i porządkują, z reguły szybko przyswajają gramatykę języka obcego, o ile można ją ustrukturyzować i przedstawić za pomocą schematów.
WYGADANI
Typ poznawczy lingwistyczny, werbalny, czy też językowy niezwykle szybko się ujawnia – to ci, którzy zawsze pisali na piątki szkolne wypracowania i przemawiali na apelach. To jednak też ci, którzy z łatwością formułują swoje myśli i kochają książki. Skupiają się na słowach, są one dla nich ważne, niosą zasadnicze przesłanie. Inteligencja lingwistyczna ma zawsze odpowiedni termin na podorędziu dzięki swojemu bogatemu słownictwu, które sukcesywnie poszerza. Osoby obdarzone werbalnym uzdolnieniem powinny tworzyć jak najwięcej własnych tekstów, gdyż wtedy szybko przyswajają słownictwo. Przydatne będą wszelkie zadania na argumentowanie i opiniowanie, a także na czytanie książek – w przypadku języka obcego można wybrać te o odpowiednim poziomie trudności. Typ językowy powinien oglądać filmy i seriale z napisami w języku obcym, świetnie sprawdzą się też platformy edukacyjne, gdzie tworzy się własną bibliotekę terminów obcych, a następnie można wykonywać z nimi ćwiczenia. Fantastycznie sprawdzi się pisanie konspektów przed wystąpieniami publicznymi lub symulacjami rozmów na zajęciach.
ZAKOTWICZENI… W PRZESTRZENI
Przestrzenny typ poznawczy uczy się świata poprzez wizualizację. Mówiąc najprościej, myśli obrazami – to ten rodzaj inteligencji nazywaliśmy w skrócie “wzrokowcami”. Osoby o tych uzdolnieniach pamiętają z notatek kolory podkreśleń i umiejscowienie na stronie, szczególnie dobrze idzie im zapamiętywanie, jeśli w tekście pojawiło się coś innego niż samo słowo: jakaś grafika, diagram, a nawet inny styl czcionki, a ich zapiski obfitują w odręczne obrazki na marginesach. Typ przestrzenny nieustannie używa wyobraźni i w procesie nauki nie powinien być zmuszany do zero-jedynkowych działań, jest wyczulony na estetykę. Świetnie w nauce sprawdzą się zatem układanki, puzzle, rysowanie map mentalnych, budowanie diagramów i kreatywne grupowanie wiadomości. Osoby uczące się w ten sposób potrzebują tabel i schematów, nie po to jednak, aby analizować wzajemne relacje, ale bardziej… Aby na nie patrzeć. Na pewno sprawdzą się zadania z wykorzystaniem prac plastycznych i wszelkie niestandardowe sposoby podania materiału.
MUZYKALNI
Osoby obdarzone inteligencją muzyczną mają najczęściej “słuch muzyczny” lub “słuch absolutny”, a ich uwrażliwienie na dźwięk jest o wiele większe niż przeciętnie. Najskuteczniej uczą się “poprzez uszy” i to tę grupę nazywaliśmy do tej pory “słuchowcami”. Muzyczny typ poznawczy z reguły nie potrzebuje wielu powtórzeń, aby zapamiętać słowo z właściwym akcentem. Na pytanie “dlaczego tak zbudowałeś to zdanie” odpowie najczęściej “w ten sposób dobrze brzmiało”. Osoby poznające świat przez rytm i melodię często potrzebują jej do nauki – wystukują coś przy zapamiętywaniu i skupianiu się, przytupują lub podśpiewują. Wolą od razu przejść do nauczania przez lektora natywnego – denerwuje ich brak akcentu lub akcent inny niż ten, który słyszeli w telewizji, radio czy online. Muzyczny typ poznawczy wymaga dużej ilości zadań fonetycznych, szybko przechodzi do komunikacji werbalnej. Potrzebuje słuchać zagranicznej muzyki i oglądać filmy oraz seriale bez napisów, najlepiej przyswoi reguły w formie rymowanej, a trudniejszą gramatykę zapamięta szybciej na przykładzie zdania niż przy pomocy regułek.
ZABIEGANI
Często zdarzało się, że obserwowaliśmy kogoś, kto skupiając się nad jakimś tekstem machinalnie wstawał od stołu i zaczynał się przemieszczać po pokoju – to kinestetycy, w ich przypadku mówimy też o poznawczym typie ruchowym. Kinestetycy kontaktują się z rzeczywistością głównie poprzez dotyk, to stąd bierze się ta chęć zmiany położenia własnego ciała. Lubią sporty i odgrywanie ról, zapamiętują o wiele skuteczniej, jeśli coś się wokół nic dzieje w chwili, w której pojawia się dana informacja. Obserwują uważnie otoczenia i to z niego czerpią wiele sygnałów, które błyskawicznie analizują. Ruchowy typ poznawczy najlepiej odnajdzie się w nauce w trakcie “dziania się”. Zapamięta wszelkie konteksty sytuacyjne i to, co dookoła. Kinestetycy dobrze uczą się zmieniając często miejsce zapamiętywania. Doskonale sprawdza się nauka połączona z chodzeniem po pokoju, wszystkie gry ruchowe lub takie, przy których trzeba wykonywać określone fizyczne czynności (np. wstawać, zastukać palcem w blat), powinni łączyć naukę z kilkoma innymi zadaniami, np. słuchać programu w obcym języku gotując lub sprzątając.
ZORIENTOWANI NA INNYCH
Interpersonalny typ poznawczy czerpie wiedzę o świecie z kontaktów międzyludzkich, jest bardzo empatyczny i uwrażliwiony na innych. To ci ludzi najczęściej dostrzegają jako pierwsi, że ktoś potrzebuje pomocy lub dzieje mu się krzywda. Społeczny typ poznawczy jest też tym, któremu przebywanie z ludźmi dostarcza wrażeń i spostrzeżeń. Często mylimy ten typ poznawczy z ekstrawertyzmem – nie do końca tak jest, choć często te dwie kwestie idą jednak w parze. Osoby uzdolnione interpersonalnie preferują kontakt osobisty, gdyż to za jego pomocą otrzymują najwięcej komunikatów. Zwracają uwagę na ludzkie emocje, słowa, zachowania, analizują je, interpretują i komentują. Uczą się wiele na doświadczeniu innych. Jak zatem skutecznie przyswajać wiedzę, mając przewagę typu interpersonalnego? Przede wszystkim poprzez zajęcia grupowe, ale warto również uczyć się poprzez anegdoty i historie z udziałem innych osób, dyskusje, miękką rywalizację oraz grywalizację. Czy będąc społecznym typem poznawczym można jednak skutecznie uczyć się samodzielnie? Naturalnie – pomocne będzie czytanie lub słuchanie biografii, wybór mocno interaktywnych platform edukacyjnych i wybieranie ćwiczeń, które będą punktowane, a już najlepiej jeśli pokażą progres ucznia w odniesieniu do rekordów innych kursantów.
REFLEKSYJNI
Osoby uzdolnione intrapersonalnie posiadają niezwykle bogaty i ciekawy świat wewnętrzny i są raczej skłonne do przefiltrowywania rzeczywistości zewnętrznej przez swoją emocjonalność, poglądy i przekonania niż odwrotnie. Dla intuicyjnego typu poznawczego najważniejsze są przeżycia wewnętrzne, odkrywanie nowych prawideł i reguł rządzących naszym “tu i teraz”. Ludzie obdarzeni takim narzędziem rozpoznania i sklasyfikowania świata charakteryzują się dużym stopniem automotywacji. Najszybciej uczą się w samotności lub w grupie, w której czują się zrozumiani i nikt ich nie zakrzykuje. Osoby intrapersonalne są niezwykle odkrywcze – zazwyczaj mają bardzo głębokie i niekiedy zaskakujące przemyślenia, dlatego ich głos w dyskusji zazwyczaj jest niezwykle ciekawy. Rozpatrują każdą kwestię z wielu perspektyw, lubią analizować zagadnienia i budować sensowne, choć często również kontrowersyjne lub poruszające intelektualnie teorie. Społeczny typ poznawczy dobrze odnajdzie się w każdej sytuacji, w której zapyta się go o opinię lub poprosi o argumentację, będzie jednak potrzebował zacisza domowego, żeby przygotować imponujący materiał. Jeśli z jakimś słowem lub zasadą gramatyczną wiąże się jakaś niecodzienna sytuacja lub kontrowersja, typ intrapersonalny natychmiast zwróci na nią uwagę. Sprawdzą się w tym przypadku wszystkie ćwiczenia na przemyślenie zagadnienia oraz użycie określonej bazy słów w zredagowanej przez ucznia wypowiedzi na interesujący go temat – im więcej zastosowanych słów z bazy, tym więcej punktów.
ZASŁUCHANI W SZUM DRZEW
Prof. Howard Gardner wyróżnia jeszcze jeden typ poznawczy – przyrodniczy, nie jest to jednak kategoria, która miałaby znaczenie dla nauki języka obcego, dlatego poświecimy jej tutaj zdecydowanie mniej miejsca. Naturalistyczny typ poznawczy jest zorientowany na przyrodę – jej przemiany i ewolucję zdarzeń. Świetnie hierarchizuje i systematyzuje zjawiska, świat postrzega jako pewne kontinuum, a procesy widzi zawsze w pewnej sekwencji.
CZAS NA DZIAŁANIE
W jaki sposób przyspieszyć swój progres? Przede wszystkim wykonaj nasz test i sprawdź, jakie typy inteligencji przeważają w Twoim przypadku. Zastanów się, jak najwygodniej byłoby Ci się uczyć, a jeśli nauka miałaby dotyczyć języka obcego – Lingua Nova czeka na kontakt z Twojej strony tutaj. Jeśli natomiast zaciekawił Cię ten tekst, więcej informacji o 8 typach inteligencji wg prof. Gardnera znajdziesz tutaj.